W większości rejonów świata częstość występowania raka tarczycy w ostatnich dziesięcioleciach uległa zwiększeniu, jednak spada związana z tym nowotworem śmiertelność¹. Wskaźniki występowania choroby w krajach wysokorozwiniętych są dwa razy wyższe niż w państwach niskorozwiniętych¹.

Rodzaje raka tarczycy

Rak tarczycy jest klasyfikowany zgodnie z rodzajem, wielkością i tendencją do tworzenia przerzutów². Nowotwory złośliwe tarczycy zazwyczaj poddają się leczeniu, a pełne wyzdrowienie jest możliwe dzięki chirurgii i w zależności od wskazań również dzięki stosowaniu radiojodu³. Wyróżniamy cztery podstawowe rodzaje raka tarczycy³.

Rak brodawkowaty tarczycy jest najczęstszym nowotworem złośliwym tego narządu stanowiącym 70–80% przypadków, który może wystąpić w każdym wieku. Jest to wolno rosnący guz wykazujący tendencję do tworzenia przerzutów do węzłów chłonnych szyi³.

Rak pęcherzykowy tarczycy stanowi 10–15% wszystkich przypadków nowotworów złośliwych gruczołu tarczowego. Jest również wolno rosnącym guzem, który daje przerzuty do węzłów chłonnych, a także przerzuty odległe drogą krwionośną do kości i płuc³.

Rak rdzeniasty tarczycy odpowiada za około 2% przypadków nowotworów złośliwych tarczycy, a 25% przypadków występuje rodzinnie i jest związane z innymi guzami z komórek wewnątrzwydzielniczych. Tym samym po rozpoznaniu raka rdzeniastego tarczycy należy zbadać rodzinę pacjenta, aby wykluczyć obecność mutacji genetycznej^2,3.

Rak anaplastyczny tarczycy jest najbardziej agresywnym nowotworem złośliwym tego narządu, który najsłabiej odpowiada na leczenie. Występuje z częstością poniżej 2%. Jest szybko rosnącym nowotworem, który wcześnie daje przerzuty i jest trudny w leczeniu³.

Jak diagnozuje się raka tarczycy?

Rak tarczycy często objawia się jako guzek, nie powodując żadnych objawów³. Guzki tarczycy są często rozpoznawane przypadkowo w badaniach wykonywanych z innego powodu (np. TK lub USG)³. Tarczycę bada się wykorzystując ultradźwięki (badanie USG)³. Ocena mikroskopowa tkanki pobranej za pomocą biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej pozwala określić, czy w próbce znajdują się komórki nowotworowe, a także ustalić rodzaj raka³. Na szczęście zmiany złośliwe wykrywa się w mniej niż jednym na 10 guzków³.

Rozpoznanie raka tarczycy jest dla pacjenta szokiem, któremu towarzyszy szereg emocji, jak smutek, strach, złość i bezradność. Wiedza na temat choroby i dostępnych opcji leczenia może jednak pomóc przezwyciężyć strach i uczucie bezsilności. Pozwala również aktywnie uczestniczyć w procesie leczenia. Dobrą wiadomością jest fakt, że rak tarczycy poddaje się leczeniu i często jest uleczalny.

Leczenie raka tarczycy

Zgodnie z zaleceniami Amerykańskiego Towarzystwa Tyreologicznego podstawową metodą leczenia wszystkich postaci raka tarczycy jest operacyjne usunięcie fragmentu lub całego gruczołu tarczowego³. Jeśli guz rozprzestrzenił się do węzłów chłonnych szyi lub górnej części klatki piersiowej, wtedy należy usunąć również te ogniska choroby³. Po usunięciu tarczycy lekarz przepisuje pacjentowi odpowiednie leczenie [substytucyjne preparatem zawierającym hormony tarczycy]. Leczenie to należy przyjmować do końca życia³.

Jeśli guz jest duży lub rozprzestrzenił się do innych tkanek, lekarz prowadzący po zabiegu operacyjnym prawdopodobnie zaleci stosowanie terapii radiojodem (RAI, radioactive iodine)³. RAI pozwoli zniszczyć pozostałe komórki nowotworowe, nawet te znajdujące się w oddalonych lokalizacjach³. W ramach przygotowania do leczenia u pacjenta wywołuje się stan niedoczynności tarczycy, przerywając leczenie lub podając TSH³. Im mniej jodu w organizmie, tym leczenie jest skuteczniejsze³.

U pacjentów z rakiem tarczycy w zaawansowanym stadium leczenie chirurgiczne i RAI mogą być nieskuteczne. W takich przypadkach lekarz zaproponuje choremu radioterapię, chemioterapię lub terapię złożoną z obu tych metod³.

Jeśli leczenie okaże się skuteczne, u pacjenta będą wykonywane regularne badania kontrolne, aby wykluczyć ewentualny nawrót choroby. W trakcie wizyt kontrolnych wykonywane są badanie fizykalne i ultrasonograficzne szyi oraz badania krwi. Na podstawie badań laboratoryjnych lekarz będzie mógł sprawdzić, czy ilość podawanej tyroksyny jest prawidłowa. Badania pomogą również monitorować pacjenta pod kątem obecności tyreoglobuliny we krwi. Po usunięciu tarczycy i leczeniu RAI organizm nie wytwarza tyreoglobuliny (białko produkowane wyłącznie przez tarczycę). W związku z tym obecność tyreoglobuliny we krwi prawdopodobnie świadczy o nawrocie raka tarczycy³.

Uwaga: Zgodnie ze stanowiskiem Amerykańskiego Towarzystwa Tyreologicznego odsetek wyleczeń u pacjentów w wieku poniżej 45 lat z małym, zróżnicowanym i brodawkowatym rakiem tarczycy lub rakiem ograniczającym się do gruczołu tarczowego jest bardzo wysoki³. U tych pacjentów wskaźnik 10-letniego przeżycia sięga 100%³. Wśród pacjentów z rakiem tarczycy rozpoznanym w Stanach Zjednoczonych w latach 2006–2012 wskaźnik 5-letniego przeżycia wyniósł 98,1%⁴.

GL-NONE-00102

Data opracowania: Luty 2022 r.